به گزار ش قدس آنلاین، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی، در نشست علمی «میراث کلامی سیدمرتضی» از سلسله نشست‌های کنگره بین‌المللی سیدمرتضی که از سوی بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی دفتر قم برگزار شد، با بیان اینکه مدرسه بغداد تا قرن پنجم یعنی در عصر طلایی اسلام، نقطه عطفی در کلام شیعه است، گفت: قاعده‌مندی کلام امامیه از ویژگی‌های مدرسه بغداد است.

وی اظهار کرد: مؤسس این حرکت شیخ مفید است و امتداد و استحکام آن با سیدمرتضی بوده است که پس از آن توسط شیخ طوسی تقریر و دسته‌بندی شد و حاصل دستاورد کلامی بغداد را به نمایش گذاشت.

سبحانی با اینکه شیخ مفید با بهره‌گیری از دانش عقلی کلامی زمان خود، منظومه اعتقادی شیعه را در بغداد سامان داد، اضافه کرد: شیخ مفید اوائل المقالات را نوشت و کار مرزبندی عقاید شیعه با نوبختیان، معتزله، اهل حدیث و ... را نشان داد؛ او دو کتاب مهم کلامی داشته که برای اولین بار شیعه توانست خودش را در یک منظومه اعتقادی عرضه کند که قبل از آن سابقه نداشته است.

استاد حوزه تصریح کرد: شیخ مفید پایه‌های عقلانی برای کلام شیعه طراحی و آن را به مواجهه اندیشه‌های رقیب برد و به ادبیات عمومی بدل کرد و سیدمرتضی درون‌مایه کلامی شیخ مفید را به زبان معتزلی با گرایش قاضی عبدالجبار ترجمه کرد که این هم نقطه عطف در کلام شیعه محسوب می‌شود. سید در اینجا دو چهره دارد؛ یک چهره عالم متکلم و فقیه مسلط به علوم اسلامی و دیگری کسی که در برابر نیاز زمان و رقبا، کرسی کلامی جدید ایجاد کرد.

تغییر جهت در حرکت کلام شیعه

وی اظهار کرد: سیدمرتضی نه تنها باعث تغییر جهت در حرکت کلام شیعه شد، بلکه در فقه هم این کار را کرد؛ وی قرآن کریم را به عنوان منبع در فقه، کلام و حدیث به رسمیت شناخت و بیش از پیش وارد منظومه فکری فقهی کلامی شیعه کرد.

رئیس انجمن کلام اسلامی حوزه با بیان اینکه سیدمرتضی در زمره ۵ متکلم برجسته شیعه است، اضافه کرد: سید و برادرش در میان اهل تسنن شناخته شده هستند و حتی بزرگان متعصب اهل تسنن نیز نتوانسته‌اند از جلالت وی عبور کنند؛ وی ضمن اینکه کاملاً با احترام با اهل تسنن مواجه می‌شود، در عین حال ذره‌ای در دفاع از تشیع کوتاهی ندارد.

تقریب در نگاه سیدمرتضی

استاد حوزه علمیه گفت: سید معتقد است تقریب مذاهب، پوشاندن حقایق و بی‌توجهی به مبانی فکری نیست، اما از سویی معتقد است که ما با بقیه مذاهب اسلامی، یک جامعه و امت هستیم، ضمن اینکه بی‌تردید با تندروی‌ها در بغداد همراهی نکرد. از این رو، ویژگی مکتب بغداد و سیدمرتضی این است که در اصول مذهب و در کلیات از مکتب امامیه دفاع کرده، اما در جزئیات عقاید چشم‌پوشی داشته است. زیرا معتزله به تبع از اهل بیت، اصول فکر را درست می‌گویند، ولی در جزئیات اندیشه از مکتب امامیه فاصله می‌گیرند.

سبحانی با بیان اینکه متکلم نمی‌تواند بی‌نیاز از مبانی عقلی باشد، افزود: برای دانش کلام باید مقدمات کلامی فراهم شود؛ متکلم، نیازمند مبانی معرفتی برگرفته از عقل است که اختصاص به یک مذهب و دین هم ندارد و سیدمرتضی هم با تکیه بر این موضوع به اندیشه‌های کلامی پرداخت. متأسفانه امروز گاهی برخی افراد اظهارنظرهای تندی در یک مسئله دارند، بدون آنکه تحقیق دقیقی داشته باشند، از این رو نیازمند متن‌کاوی و تلاش موضوعی و تطبیقی هستیم.

منبع: آستان نیوز

انتهای پیام/